تشخیص گاز مبرد اصل از تقلبی؛راهنمای کامل برای خرید مطمئن

در سیستم‌های برودتی و تهویه مطبوع، گاز مبرد به‌عنوان عامل اصلی انتقال حرارت نقش محوری ایفا می‌کند. استفاده از گاز مبرد اصل نه‌تنها تضمین‌کننده عملکرد صحیح و بهینه سیستم است، بلکه در بلندمدت از آسیب‌های جدی به تجهیزات نیز جلوگیری می‌کند. در مقابل، گازهای تقلبی یا بی‌کیفیت با ترکیب‌های ناشناخته یا ناخالصی‌های خطرناک می‌توانند باعث افت راندمان سرمایشی، افزایش مصرف برق، خرابی کمپرسور و هزینه‌های گزاف تعمیرات شوند.

با توجه به افزایش موارد تقلب در بازار مبردها و توزیع گسترده سیلندرهای جعلی، شناخت روش‌های تشخیص گاز اصل از تقلبی برای فعالان حوزه تبرید، تکنسین‌ها، و حتی خریداران عادی اهمیت بالایی دارد. هدف این مقاله، آموزش روش‌های دقیق و علمی برای تشخیص گاز اصل و ارائه راهکارهای عملی جهت پیشگیری از خرید مبرد تقلبی است.

چرا تشخیص گاز مبرد اصل اهمیت دارد؟

گاز مبرد در هر سیستم تبریدی همانند خون در بدن عمل می‌کند. هرگونه کاهش کیفیت، آلودگی یا ناهماهنگی در خواص شیمیایی آن می‌تواند مستقیماً بر عملکرد، ایمنی و طول عمر تجهیزات اثرگذار باشد. در سیستم‌هایی مثل سردخانه‌های صنعتی، چیلرها، کولرهای گازی و تونل‌های انجماد، کوچک‌ترین خطا در انتخاب یا خرید گاز مبرد می‌تواند به توقف کل سیستم و خسارات مالی سنگین منجر شود.

پیامدهای استفاده از گاز تقلبی یا بی‌کیفیت

• کاهش راندمان سیستم: گازهای تقلبی معمولاً خلوص پایینی دارند یا از ترکیب گازهای ارزان‌تر تشکیل شده‌اند که ظرفیت تبرید پایین‌تری نسبت به گازهای اصلی دارند.

• افزایش مصرف برق: سیستم برای جبران سرمای ناکافی، بیشتر و طولانی‌تر کار می‌کند که این موضوع به‌صورت مستقیم روی هزینه برق تأثیرگذار است.

• آسیب به قطعات داخلی و کمپرسور: ناخالصی‌های موجود در گاز تقلبی مانند روغن نامناسب، اسید، یا رطوبت باعث خرابی کمپرسور، انسداد فیلتر درایر و یخ‌زدگی در خطوط تبرید می‌شود.

• آلودگی زیست‌محیطی: برخی از گازهای تقلبی از ترکیبات ممنوعه مانند کلروفلوئوروکربن‌ها (CFC) استفاده می‌کنند که اثر مخربی بر لایه ازن دارند و خلاف استانداردهای زیست‌محیطی بین‌المللی هستند.

پیامدهای استفاده از گاز تقلبی یا بی‌کیفیت

روش‌های رایج تقلب در گازهای مبرد

بازار گسترده گازهای مبرد متأسفانه فرصت مناسبی برای سودجویان ایجاد کرده تا با شیوه‌های مختلف، گازهای نامرغوب یا جعلی را با ظاهری فریبنده به فروش برسانند. آشنایی با روش‌های متداول تقلب، نخستین گام در پیشگیری از خرید اشتباه است.

۱. پر کردن مجدد سیلندر با گاز بی‌کیفیت یا ترکیبی

در این روش، افراد سودجو سیلندرهای خالی یا بازیافتی از برندهای معتبر را جمع‌آوری کرده و با گازهای بی‌کیفیت، نامشخص یا مخلوط پر می‌کنند. این گازها معمولاً دارای ناخالصی، ترکیب ناهماهنگ، و خواص فیزیکی غیراستاندارد هستند. از آن‌جا که ظاهر سیلندر ممکن است مربوط به برند معروفی باشد، تشخیص آن برای خریدار غیرممکن خواهد بود مگر با تست تخصصی.

۲. برچسب‌زنی و بسته‌بندی جعلی

در بسیاری از موارد، بسته‌بندی تقلبی با دقت بالا طراحی می‌شود تا شباهت زیادی به برندهای اصلی داشته باشد. استفاده از برچسب‌های چاپی رنگی، لوگوهای جعلی، و حتی QR Code غیرواقعی از تکنیک‌های رایج است. تفاوت‌های بسیار جزئی در فونت، کیفیت چاپ، و نوع بسته‌بندی ممکن است تنها راه تشخیص باشد.

۳. استفاده از سیلندرهای دست دوم بدون استاندارد

یکی دیگر از شیوه‌های رایج، استفاده مجدد از سیلندرهای فرسوده یا دست دوم است. این سیلندرها معمولاً تاریخ تست‌شان گذشته یا دچار زنگ‌زدگی، ضربه و نشتی هستند. شارژ مجدد این سیلندرها با گازهای ارزان، بدون رعایت نکات ایمنی، خطری جدی برای خریدار و کاربران ایجاد می‌کند.

۴. مخلوط کردن با مبردهای ارزان‌تر برای کاهش قیمت

سودجویان معمولاً با ترکیب گازهای ارزان‌تر مانند R134a یا R600 با مبردهای گران‌قیمت مانند R22 یا R410A، محصولی تولید می‌کنند که از نظر حجم و فشار ظاهری شبیه گاز اصلی باشد. اما این مخلوط در شرایط عملیاتی خاص منجر به بروز مشکلات شدیدی مانند عدم تطابق فشار تبخیر و کندانس، برگشت مایع به کمپرسور یا دمای بیش‌ازحد تخلیه می‌شود.

شیوه تشخیص گاز مبرد اصل از تقلبی

شیوه تشخیص گاز مبرد اصل از تقلبی

شناسایی گاز مبرد اصل نیاز به دقت در چند مؤلفه کلیدی دارد. در این بخش، مجموعه‌ای از روش‌های کاربردی و قابل اجرا در سطح فروشگاه یا پروژه را معرفی می‌کنیم که می‌تواند از خرید مبرد تقلبی جلوگیری کند.

۱. بررسی ظاهری سیلندر و برچسب‌ها

در بسیاری از برندها، برچسب دارای اطلاعاتی چون تاریخ تولید، تاریخ انقضا، ترکیب دقیق شیمیایی، و شرایط نگهداری است. حذف یا پوشاندن این اطلاعات معمولاً نشانه‌ای از تقلب است. سیلندرهای گاز اصل دارای ویژگی‌های ظاهری مشخصی هستند:

• عدم وجود آثار خط‌خوردگی، چسب‌زدگی یا بازسازی برچسب

• لوگوی شرکت تولیدکننده با برجستگی یا حک فلزی

• فونت چاپ یکنواخت و بدون سایه یا محو شدگی

• شماره سریال منحصربه‌فرد که قابل رهگیری از طریق سایت رسمی است

۲. بررسی هولوگرام و QR Code اصالت

برندهای معتبر مانند Honeywell و Arkema Forane برای جلوگیری از جعل، از هولوگرام‌های اختصاصی استفاده می‌کنند. این هولوگرام‌ها دارای جزئیات نوری ویژه‌ای هستند که با تغییر زاویه قابل مشاهده‌اند. همچنین QR Code درج شده روی بسته‌بندی را با دوربین تلفن همراه اسکن کرده و به لینک رسمی سایت هدایت شوید. در صورت عدم تطابق اطلاعات، احتمال تقلبی بودن بالا است.

۳. بررسی وزن خالص سیلندر

وزن کلی سیلندر شامل وزن خالص گاز و وزن خالی سیلندر است. این اطلاعات معمولاً روی بدنه سیلندر درج شده و باید با اطلاعات موجود در کاتالوگ کارخانه تطابق کامل داشته باشد. برای بررسی دقیق:

• از ترازو دیجیتال با دقت بالا استفاده کنید.

• وزن خالص باید دقیقاً برابر وزن اعلام‌شده توسط شرکت سازنده باشد.

• اختلاف وزن بیش از ۵٪ نشانه‌ای از کم‌فروشی یا وجود ناخالصی است.

۴. تست فشار و خلوص (با ابزار تخصصی)

اگر فشار با دیتاشیت اصلی مغایرت داشته باشد، نشانه‌ای از تقلبی بودن گاز است. برای تشخیص دقیق، از ابزارهای تخصصی مانند مانومتر، تستر خلوص، یا آنالایزر ترکیب گاز استفاده می‌شود. این ابزارها معمولاً در کارگاه‌های تبرید یا آزمایشگاه‌های فنی موجود هستند و اطلاعات زیر را مشخص می‌کنند:

• فشار استاتیک گاز در دمای محیط

• ترکیب مولکولی گاز (برای مبردهای ترکیبی مانند R404A)

• میزان اسید یا ناخالصی در گاز

۵. خرید از نمایندگی رسمی یا فروشگاه معتبر

ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای جلوگیری از خرید گاز تقلبی، مراجعه به منابع رسمی است. در ایران، مجموعه‌هایی مانند وحید سرما به‌عنوان تأمین‌کننده گازهای اصلی فعالیت می‌کنند. برای مشاهده گازهای پرمصرف به صفحات زیر مراجعه کنید:

• خرید گاز R22

• گاز‌ مبرد سردخانه

ویژگی‌های فنی گاز مبرد اصل

ویژگی‌های فنی گاز مبرد اصل

گاز اصل دارای ویژگی‌های کاملاً مشخصی است که در جدول زیر ارائه شده است:

برندهای معتبر گاز مبرد در ایران

این برندها در بازار رسمی قابل ردیابی هستند و دارای QR Code تأیید اصالت‌اند. در بازار ایران، برندهای زیر دارای اعتبار فنی بالا، اصالت محصول و تأییدیه بین‌المللی هستند:

• JH Refrigerant (چین): با نمایندگی‌های رسمی و محصولات تأیید شده در ایران

• Honeywell (آمریکا): برترین تولیدکننده گازهای R134a، R410A، R404A

• Arkema Forane (فرانسه): معروف به گازهای Forane R22، R407C، R507

• DuPont (Chemours): تولیدکننده R134a و گازهای HFO جدید مانند R1234yf

جمع‌بندی و توصیه نهایی

استفاده از گاز مبرد اصل، تضمین‌کننده عملکرد بدون نقص و پایدار سیستم‌های تبریدی است. در مقابل، گازهای تقلبی ممکن است با وجود قیمت پایین‌تر، خسارات بسیار سنگینی از جمله سوختن کمپرسور، گرفتگی مدار، نشت، کاهش راندمان و آلودگی محیطی ایجاد کنند.

• همیشه از نمایندگی یا فروشگاه معتبر خرید کنید.

• به برچسب، شماره سریال، QR Code و رنگ سیلندر توجه کنید.

• از خرید گازهای فله‌ای و بدون مشخصات کارخانه جداً خودداری کنید.

• در صورت تردید، تست فشار و خلوص را قبل از استفاده انجام دهید.

 سوالات متداول

۱. گاز تقلبی چه نشانه‌هایی دارد؟

نشانه‌هایی مانند کاهش سرمایش، افزایش فشار، نوسان عملکرد سیستم، و تغییر رنگ ویوگلس می‌تواند علامتی از تقلبی بودن گاز باشد.

۲. چطور می‌توان خلوص گاز را اندازه‌گیری کرد؟

با استفاده از تستر خلوص یا آنالایزر گاز در کارگاه‌های فنی یا آزمایشگاه‌های تخصصی.

۳. آیا گازهای فله‌ای هم قابل اعتماد هستند؟

خیر. بیشتر گازهای فله‌ای فاقد اصالت، ترکیب کنترل‌شده، یا تست ایمنی هستند.

۴. قیمت پایین گاز نشانه چیست؟

معمولاً به معنای تقلبی بودن، کم‌فروشی، یا ترکیب با مبردهای نامناسب و ارزان است.

۵. بهترین برند گاز R22 کدام است؟

Honeywell و Arkema Forane از برندهای معتبر در زمینه گاز R22 با اصالت بالا هستند.